دیابت و اختلال افسردگی

دیابت به عنوان یک بیماری مزمن شناخته شده است که اثرات متفاوتی بر روی زندگی شخصی ، اجتماعی ، اقتصادی و خانوادگی افراد می گذارد . ابتلا به این بیماری اثراتی چون : کاهش کیفیت زندگی ، تقلیل قدرت بدنی ، کاهش حس سلامتی و… را در برخواهد داشت و این امر منجر به عدم توانایی بیمار ، کاهش فعالیت و  سبب بروز حس بی ارزشی ، افسردگی و اضطراب می شود . اختلال اضطراب و افسردگی در بین افراد دیابتی رایج است . همچنین نواقصی دررفتارهای  خودمراقبتی ( خصوصا کنترل قند خون ) ، بی ثباتی در رعایت رژیم مناسب ، عدم انجام فعالیتهای جسمی – بدنی و … بطور رایج مشاهده می گردد  . از این رو بروز این بیماری ، همراه با اثرات جسمی ( فیزیولوژیکی ) و روانشناختی متعددی  می باشد .

اثرات بیماری دیابت بر عملکرد فیزیولوژیکی :

◄ تشنگی شدید

◄ افزایش و تکرر ادرار   و…

اثرات بیماری دیابت بر عملکرد روانشناختی :

• تجربه حس عصبانیت ناشی از عدم خودکنترلی
• اثراتی مانند تضعیف باورهای سلامت ،کاهش راههای کنار آمدن با استرس
• اضطراب و افسردگی و….

اختلال افسردگی به عنوان یکی از بیماری همبود با دیابت شناخته می شود . شایان ذکر است که این ارتباط دوسویه است . مطالعات بیانگر این مطلب بوده است که شیوع افسردگی در افراد مبتلا به دیابت ، به میزان 2 برابر جمعیت عمومی می باشد . و حضور این دو بیماری با هم سبب ضعف در کنترل بیماری  ، آسیب بیشتر ، کاهش کیفیت زندگی و ریسک بالای مرگ و میر خواهد شد  . تخمین زده شده است که از سال 2000 تا سال 2030 شیوع بیماری دیابت از 8/2 درصد به 4/4 درصد برسد . بنابراین افسردگی یکی از مشکلات اصلی سلامت بیماران دیابتی  می باشد  که سبب  کاهش عملکرد ، فقدان کارآمدی و کاهش کیفیت زندگی و توانمندی بیماران  می گردد . فاکتورهای رفتاری و فیزیولوژیکی متعدد، نقش مهمی را در این ارتباط بازی می کنند .

نگرش بیماران نسبت به پذیرش بیماری افسردگی :

نگرش و باور فرد نسبت به پذیرش بیماری نقش موثری در روند درمان ، کنترل علائم جسمانی و روانی خواهد داشت . در اکثر مواقع افراد مضطرب و افسرده نسبت به پذیرش بیماری مقاومت بیشتری نشان  می دهند .

علایم بارز در نتیجه عدم پذیرش بیماری :

• کاهش حس خودکارآمدی
• ایجاد وابستگی
• کاهش اعتماد به نفس و…

علایم بارز در نتیجه پذیرش بیماری افسردگی :

• راهکارهای کنار آمدن با استرس
• تقویت حس خودکارآمدی
• تقویت حس خودمراقبتی و…..

درمان :

درمان افسردگی می تواند سبب مدیریت بیماری دیابت و سبب بهبود سلامت فرد گردد .شواهد نشان داده است که در افراد دیابتیک ، درمان افسردگی باعث بالا رفتن خلق و افزایش کنترل قند خون  می گردد.

درمان های متداول :

◄ درمان روانشناختی( درمان شناختی – رفتاری ) : ( CBT)

هدف از این جلسات تعدیل افکار و رفتارهای منفی فرد در جهت پذیرش بیماری و تقویت انگیزه درونی می باشد .

◄ درمانهای دارویی :

می تواند شامل مصرف داروهای متعدد پزشکی  همراه با درمان انسولین باشد .

نکته مهم   :

◄ درمان افسردگی نه تنها سبب بهبود علایم افسردگی می شود بلکه باعث تقویت رفتارهای خودمراقبتی ، اعم از مراقبت جسمی و کنترل قند ،کاهش بیماریهای سیستم قلبی – عروقی و افزایش کیفیت زندگی می گردد. از این رو شایسته است که درمانگران اختلال افسردگی همبود با بیماری دیابت را به درستی تشخیص داده و درمان مناسبی برای اختلال افسردگی در این بیماران داشته باشند .

نویسنده: دکتر سحر اسماعیلی